CECHY PROBIERCZE ZŁOTA I SREBRA NA ŚWIECIE

Cechy probiercze to nie tylko znaki gwarantujące czystość metali szlachetnych jak złoto i srebro, ale również historie wytłoczone w maleńkich symbolach, które przekazują informacje o autentyczności, pochodzeniu i standardach produkcji. Są one nieodłącznym elementem numizmatyki i jubilerstwa, swoistym certyfikatem jakości. W tym artykule przyjrzymy się, jak cechy probiercze są stosowane na całym świecie, by zapewnić konsumentom zaufanie do ich inwestycji w złoto i srebro.

Spis treści:

Cechy probiercze – ich znaczenie i funkcja

Systemy cech probierczych w Europie

Cechy probiercze w Stanach Zjednoczonych

Azjatyckie cechy probiercze

Polskie cechy probiercze 

Cechy probiercze a Konwencja Wiedeńska

Cechy probiercze – ich znaczenie i funkcje

Cechy probiercze, których obecność jest kluczowa w produkcji i sprzedaży cennych wyrobów kolekcjonerskich z metali szlachetnych, są jak paszporty świadczące o pochodzeniu, składzie metali, a nawet ich wartość. Czym są cechy probiercze złota a czym są cechy probiercze srebra? Jak wspomnieliśmy wyżej, są to symbole wybijane na biżuterii wykonanej z tych kruszców; być może zauważyłeś je podczas podziwiania jubilerskich wyrobów – zazwyczaj są to małe cyfry, litery lub znaki dyskretnie ukryte na spodzie oprawy klejnotu lub na zapięciu. Informacje, których dostarczają cechy probiercze będą szczególnie pomocne, jeśli odziedziczyłeś złote precjoza i chcesz je uwierzytelnić, zwłaszcza przy planowanej sprzedaży. Przydadzą się również podczas zakupów w sklepie z biżuterią lub na pchlim targu, gdy chcesz mieć pewność, że otrzymujesz dobrą i uczciwą ofertę.

Systemy cech probierczych w Europie

Europejskie cechy probiercze złota i cechy probiercze srebra są integralnym elementem historii i kultury kontynentu, odzwierciedlając tradycję rzemieślniczą i precyzję w produkcji przedmiotów z metali szlachetnych. Systemy cechowania w Wielkiej Brytanii, Niemczech i Francji, pomimo narodowych różnic, pełnią podobne funkcje – potwierdzają czystość metalu, jego pochodzenie, a często też wiek przedmiotu. 

• Brytyjskie „Hallmarks”

Brytyjski system cechowania, jeden z najstarszych na świecie, ma swoje korzenie w czternastym wieku. Cechy, czyli „hallmarks”, zawsze składają się z serii znaków, które obejmują:

• znak producenta, zwykle inicjały jubilera.
• znak próby określający czystość metalu.
• znak urzędu probierczego, który sprawdził i potwierdził jakość metalu.
• „date letter”, czyli oznaczenie roku cechowania.

Te cechy zapewniają konsumentom nie tylko informacje o autentyczności i wartości przedmiotu, ale również stanowią ochronę przed fałszerstwami.

• Niemieckie „Punze”

Niemieckie cechy probiercze, znane jako „punze”, również charakteryzują się wysokim stopniem szczegółowości. W Niemczech każdy wytwórca biżuterii czy przedmiotów ze złota i srebra ma obowiązek wybicia własnego znaku, a także znaku określającego próbę metalu. Niemieckie przepisy wymagają, aby przedmioty były cechowane w urzędzie probierczym przed wprowadzeniem ich na rynek.

• Francuskie „Poinçons”

Francja słynie z długiej tradycji – przepisy uchwalono już w 1797 roku – bardzo rygorystycznych praw dotyczących cechowania zwanych „poinçon”, które zapewniają wysoki poziom zaufania wśród konsumentów. Każda cecha zawiera informacje o użytych metalach szlachetnych oraz ich próbie. Cechy te są wybierane zarówno przez państwowe urzędy probiercze, jak i przez samych jubilerów i rzemieślników. Wyróżnia się poinçons de maître, czyli znak mistrza, oraz poinçons de titre – oznaczające próbę metalu. Francuskie cechy probiercze są znane z elegancji i skomplikowania, co odzwierciedla bogatą historię francuskiego rzemiosła i sztuki jubilerskiej. 

Cechy probiercze w Stanach Zjednoczonych

W USA system cechowania jest mniej rygorystyczny niż w Europie, ale istnieją federalne standardy, które określają, co może być sprzedawane jako złoto. W XX wieku ustanowiono dwie ustawy, definiujące konkretne rodzaje znaków rozpoznawczych, które można znaleźć na nowoczesnej amerykańskiej biżuterii – pierwszy, pochodzący z 1906 roku, wymaga wskazania czystości metalu, drugi, uchwalony w 1961 roku, identyfikuje producenta. Dodatkowo, by określić czystość złota w biżuterii, najczęściej używa się oznaczeń odnoszących się do liczby karatów (system karatowy), które mogą dodatkowo zawierać znak wytwórcy.

Cechy probiercze złota – oznaczenia karatowe:

Złoto 24-karatowe –próba 999,9

Złoto 23-karatowe – próba 958

Złoto 22-karatowe – próba 916

Złoto 18-karatowe – próba 750

Złoto 14-karatowe – próba 585

Złoto 12-karatowe – próba 500

Złoto 10-karatowe – próba 417

Złoto 9-karatowe – próba 375

Złoto 8-karatowe – próba 333

Azjatyckie cechy probiercze

Złoto i srebro w Azji mają głębokie kulturowe znaczenie, a ich cechowanie jest równie ważne. W szczególności Indie są silnie związane ze złotem, którego zakup jest koniecznością wraz z rozpoczęciem sezonu ślubnego – kruszec to podstawowy podarunek dla nowożeńców. By uniknąć zakupu fałszywego złota i zapewnić obywateli o czystości i próbie złotej biżuterii, rząd centralny Indii od 2021 roku wprowadził obowiązek umieszczania logo jakości na złocie przez uznaną jednostkę Bureau of Indian Standards (BIS). 

Podobnie jak brytyjski znak rozpoznawczy, znak BIS składa się z szeregu elementów:

– oficjalne logo BIS

– czystość / próba przedmiotu

– znak centrum kontroli i cechowania

– litera z datą, wskazująca rok wybicia znaku

– znak identyfikacyjny jubilera

Indyjskie złote znaki jakości:

– Znak BIS – Znak Biura Indyjskich Standardów

Jest to oficjalne logo BIS. Jubilerzy, którzy chcą używać znaku BIS, muszą uzyskać licencję i przestrzegać ścisłych wytycznych dotyczących czystości oznaczonych przedmiotów.

– Czystość / próba

BIS uznaje następujące czystości złota:

375 : 9 karatów

585: 14 karatów

750: 18 karatów

875 : 21 karatów

916 : 22 karaty

958 : 23 karaty

– Oznaczenie centrum kontroli i cechowania

Ten znak identyfikuje miejsce, w którym dana biżuteria została zbadana i cechowana.

– Data

Litera daty wskazuje rok, w którym przedmiot został opatrzony znakiem jakości. Zaczynając od roku 2000 z literą „A” i przesuwając się o jedną literę w górę każdego roku, łatwo jest ustalić prawidłową datę. Na przykład bransoleta z literą daty „L” mówi nam, że przedmiot została oceniony w 2011 roku.

– Znak jubilerski

Ten znak identyfikuje certyfikowanego przez BIS jubilera / producenta przedmiotu.

Polskie cechy probiercze

Urzędy probiercze w Polsce cechują wyroby biżuteryjne wizerunkami graficznymi, przypisanymi konkretnej próbie i rodzajowi metalu szlachetnego. W przypadku złota używają dodatkowo oznaczeń cyfrowych od 0 do 6, w którym 0 oznacza najwyższą zawartość kruszcu w wyrobie, zaś 6 – najniższą. 

Wizerunki graficzne przedstawiają się następująco:
– grafika RYCERZA oznacza wyrób ze ZŁOTA
– grafika KOBIETY oznacza wyrób ze SREBRA
– grafika GŁOWY KONIA oznacza wyrób z PLATYNY
– grafika GŁOWY PSA oznacza wyrób z PALLADU

Urzędy nadają również oznaczenie literowe, oznaczające miejsca pochodzenia cechowania: B – Bydgoszcz, G – Gdańsk, H – Chorzów, K – Kraków, Ł – Łódź, P – Poznań, W – Warszawa, V – Wrocław oraz Z – Częstochowa.

Aktualne przepisy regulujące Prawo probiercze w Polsce

Przepisy probiercze w Polsce reguluje:

Ustawa z dnia 1 kwietnia 2011 r. Prawo probiercze. Akt zastąpił wcześniejszą Ustawę z dnia 3 kwietnia 1993 r. Prawo probiercze oraz Ustawa z dnia 29 sierpnia 2003 r. o zmianie ustawy – Prawo probiercze.

Jeśli chcesz się zapoznać z treścią dokumentu, ujednolicony tekst obowiązującej ustawy dostępny jest pod adresem:

https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20110920529/U/D20110529Lj.pdf

Cechy probiercze a Konwencja Wiedeńska

By ułatwić międzynarodowy handel metalami szlachetnymi i zharmonizować różne narodowe systemy cechowania, w 1972 roku grupa państw europejskich podpisała Konwencję Wiedeńską, znaną również jako Konwencja o Kontroli i Oznakowaniu Wyrobów z Metali Szlachetnych. Konwencja ta wprowadziła wspólny znak probierczy, zwany „Common Control Mark” (CCM), który jest akceptowany przez wszystkie kraje członkowskie. Symbolem „wspólnej cechy kontroli” jest wizerunek wagi. Obecnie 19 krajów europejskich jest sygnatariuszami tej Konwencji, w tym również Polska. Dzięki Konwencji Wiedeńskiej, wyroby z metali szlachetnych, które posiadają powyższe oznaczenia mogą być dopuszczone do obrotu w krajach będących sygnatariuszami Konwencji bez ponownego badania i cechowania. To znacząco ułatwia i przyspiesza międzynarodowy obrót tymi cennymi przedmiotami. Zgodnie z postanowieniami Konwencji wyroby z metali szlachetnych są opatrzone czterema symbolami: posiadają znak wytwórcy, próbę, wspólną cechę kontroli i znak urzędu probierczego.